(nil): Nikos Tsekhs (ntsek(@)freemail.gr)
Ημερομηνία: Δευ 09 Φεβ 2004 - 01:30:23 EET
- Μηνύματα ταξινομημένα ανά: [ ημερομηνία ] [ thread ] [ θέμα ] [ συγγραφέα ] [ Επισυναπτόμενο ]
- Mail ενέργειες: [ Απάντησε σε αυτό το μήνυμα ] [ Στείλε ενα καινούριο μήνυμα ]
Edgar Allan Poe
DIDDLING - Considered as One of the Exact Sciences
Μετάφραση: Χαρούλα Μαθιουδάκη, Ρέθυμνο, 25.09.99
Έλα, νάνι νάνι
η γάτα και το γαργάλημα.(1)
Από τότε που ξεκίνησε ο κόσμος υπήρξαν δύο Ιερεμίες. Ο ένας έγραψε μια
ιερεμιάδα πάνω στην τοκογλυφία, και τον έλεγαν Τζέρεμυ Μπένθαμ. Τον
θαύμαζε ιδιαιτέρως ο κύριος Τζων Νηλ, και ήταν ένας μεγάλος άνδρας σε
μικρή κλίμακα. Ο άλλος (2) έδωσε όνομα στην πιο σπουδαία από τις θετικές
επιστήμες, και ήταν ένας μεγάλος άνδρας σε μεγάλη κλίμακα - μπορώ
μάλιστα να πω, μεγάλος στο έπακρο.
Το τί σημαίνει κατεργαριά - ή η αφηρημένη έννοια που μας μεταφέρει το
ρήμα "σκαρώνω κατεργαριές" - δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε. Ομως
το γεγονός, η πράξη, το πράγμα, οι κατεργαριές οι ίδιες, είναι δύσκολο
να οριστούν. Ισως, παρόλ' αυτά, αποκτήσουμε μια κάπως σαφή αντίληψη του
ζητήματος, ορίζοντας -όχι το πράγμα, την κατεργαριά αφ' εαυτού- αλλά τον
άνθρωπο, ως ένα ζώο που κάνει κατεργαριές. Αν τυχόν το είχε αυτό υπόψη
του ο Πλάτων, θα είχε γλιτώσει την επίθεση των μαδημένων κοτόπουλων.
Με μεγάλη αυθάδεια απαίτησαν να μάθουν από τον Πλάτωνα, για ποιό λόγο
ένα μαδημένο κοτόπουλο, που ολοφάνερα ήταν "ένα δίποδο χωρίς φτερά", δεν
ήταν σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του αυτό, άνθρωπος; Αλλά δεν πρόκειται
να ασχοληθώ εδώ με τέτοιου είδους αναζητήσεις. Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο
που σκαρώνει κατεργαριές, και δεν υπάρχει άλλο ζώο που να σκαρώνει
κατεργαριές παρά μόνο ο άνθρωπος. Ακόμα κι ένα ολόκληρο κοτέτσι από
μαδημένα κοτόπουλα θα δυσκολευτεί να βρει κάτι να πει πάνω σ' αυτό.
Αυτό που αποτελεί την ουσία, τον πυρήνα, τη θεωρητική αρχή της
κατεργαριάς, στην πραγματικότητα αφορά αποκλειστικά τα πλάσματα που
φορούν πανωφόρια και πανταλόνια. Το κοράκι κλέβει, - η αλεπού ξεγελά, -
η νυφίτσα χρησιμοποιεί πονηριές, - ο άνθρωπος κάνει κατεργαριές. Αυτό
είναι το πεπρωμένο του. "Ο άνθρωπος πλάστηκε για να θρηνεί", λέει ο
ποιητής. Αλλά δεν είναι έτσι:- ο άνθρωπος πλάστηκε για να κάνει
κατεργαριές. Αυτός είναι ο στόχος του - το αντικείμενό του - η κατάληξή
του. Και γι' αυτό το λόγο, όταν κάποιου του έχουνε κάνει κάποια
κατεργαριά λέμε ότι "του παίξανε τον παπά".
Η κατεργαριά, αν το καλοδούμε, είναι σύνθετη και τα συστατικά της είναι
μικρολογία, ενδιαφέρον, επιμονή, εφευρετικότητα, τόλμη, νωχελικότητα,
αυθεντικότητα, αναίδεια, και χαμόγελο.
Μικρολογία:- Ο κατεργάρης μας είναι μικρολόγος. Οι δραστηριότητές του
είναι μικρής κλίμακας. Η δουλειά του είναι η μεταποίηση όποιου πράγματος
κάνει χρεία ο καιρός, είτε ρευστού, είτε επιταγών. Αν τυχόν παρασυρθεί
σε τίποτα μεγαλεπήβολα σχέδια, τότε αμέσως χάνει τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά του, και γίνεται αυτό που λέμε "επενδυτής". Η τελευταία
τούτη λέξη μας μεταδίδει την ιδέα της κατεργαριάς από κάθε άποψη πλην
της έκτασης. Ο κατεργάρης μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως τραπεζίτης in
petto (3) - μια "οικονομική δραστηριότητα" ως κατεργαριά στο
Μπρόμπντιγκαγκ. Ο ένας είναι για τον άλλο , ό,τι ο Ομηρος για τον
"Οράτιο" -ό,τι το μαστοδόντο για το ποντίκι -ό,τι η ουρά του κομήτη για
κείνη του γουρουνιού.
Ενδιαφέρον : - Ο κατεργάρης μας οδηγείται από το ενδιαφέρον για τον
εαυτό του. Περιφρονεί την κατεργαριά που είναι αυτοσκοπός. Εχει στο
στόχαστρο ένα πράγμα -την τσέπη του- και τη δική σου. Βρίσκεται πάντα σε
αναζήτηση για τη μεγάλη ευκαιρία. Αυτός φροντίζει για το Νούμερο Ενα.
Εσύ είσαι το Νούμερο Δύο και πρέπει να φροντίσεις μόνος σου για τον
εαυτό σου.
Επιμονή : - Ο κατεργάρης μας είναι επίμονος. Δεν αποθαρρύνεται εύκολα.
Ακόμα κι οι τράπεζες να πτωχεύσουν, αυτός δε χαλά τη ζαχαρένιά του. Με
σταθερότητα ακολουθεί το σκοπό του και
Ut caris a corio nunquam absterrebitur uncto, (4) έτσι κι αυτός δεν θα
τη παρατήσει τη δόλια επιδίωξή του, ποτέ.
Εφευρετικότητα :- Ο κατεργάρης μας είναι εφευρετικός. Εχει μεγάλα
αποθέματα επινοητικότητας. Τη "σκηνοθεσία" την καταλαβαίνει. Εφευρίσκει
και καταστρατηγεί. Αν δεν ήταν ο Αλέξανδρος θα ήταν ο Διογένης. Αν δεν
ήταν κατεργάρης, θα ήταν κατασκευαστής πατενταρισμένων ποντικοπαγίδων, ή
θα ψάρευε πέστροφες.
Τόλμη: - Ο κατεργάρης μας είναι τολμηρός. - Πρόκειται για έναν θαρραλέο
άνθρωπο. Πηγαίνει τον πόλεμο ως την Αφρική. Κυριεύει τους πάντες δι'
επιθέσεως. Ολα τα στιλέττα του Frey Herren (5) δε θα ήταν ικανά να τον
φοβίσουν. Με λίγη περισσότερη σύνεση ο Dick Turpin (6) θα γινόταν
περίφημος κατεργάρης. Με μια δόση λιγότερης κολακείας ο Daniel O`
Connel.(7) Με καμιά δυό λίβρες μυαλό παραπάνω, ο Κάρολος ο Δωδέκατος. (8)
Νωχελικότητα : - Ο κατεργάρης μας είναι νωχελικός. Δεν είναι ούτε στο
ελάχιστο νευρικός. Ποτέ του δεν είχε νεύρα. Ποτέ δε βγαίνει έξω απ' τα
ρούχα του - εκτός κι αν τον βγάλουν έξω απ' την πόρτα. Είναι κρύος
-κρύος σαν αγγούρι. Είναι ήρεμος -"ήρεμος σαν το χαμόγελο της λαίδης του
Bury". Είναι βολικός - βολικός όπως ένα παλιό γάντι ή όπως οι
δεσποινίδες της αρχαίας Βαίας.
Αυθεντικότητα : - Ο κατεργάρης μας είναι αυθεντικός -και μάλιστα
συνειδητά. Οι σκέψεις του είναι δικές του. Δεν καταδέχεται να
χρησιμοποιήσει τις σκέψεις των άλλων. Δεν απεχθάνεται τίποτε όσο ένα
μπαγιάτικο κόλπο. Θα επέστρεφε το πορτοφόλι, είμαι βέβαιος, αν μάθαινε
πως το απέκτησε μ' ένα κοινότυπο τρόπο.
Αναίδεια : - Ο κατεργάρης μας είναι αναιδής. Κάνει τον παλληκαρά.
Σταυρώνει τα χέρια. Τα βάζει στις τσέπες του. Σε περιγελά κατά πρόσωπο.
Τσαλαπατάει τα σπαρτά σου. Τρώει το φαγητό σου, πίνει το κρασί σου,
δανείζεται τα λεφτά σου, τσιμπάει τη μύτη σου, κλωτσάει το σκυλί σου,
και φιλάει τη γυναίκα σου.
Χαμόγελο : - Ο αληθινός κατεργάρης συνοψίζει τα πάντα σ' ένα χαμόγελο.
Αλλά αυτό κανείς δεν το βλέπει εκτός απ' τον ίδιο. Χαμογελά αφού έχει
τελειώσει ο καθημερινός του μόχθος - τη νύχτα, στο δωμάτιό του, και
μονάχα για δική του ατομική ευχαρίστηση. Πηγαίνει στο σπίτι του.
Κλειδώνει την πόρτα. Απαλάσσεται από τα ρούχα του. Σβήνει το κερί του.
Ξαπλώνει στο κρεβάτι. Ακουμπά το κεφάλι πάνω στο μαξιλάρι. Αφού έχουν
γίνει όλ' αυτά, τότε ο κατεργάρης μας χαμογελά. Δεν κάνω υποθέσεις.
Πρόκειται για κάτι φυσικό. Επιχειρηματολογώ a priori, και κατεργάρης
δίχως χαμόγελο δε θα ήταν κατεργάρης.
Η προέλευση της κατεργαριάς έχει τις απαρχές της στη νηπιακή ηλικία της
Ανθρώπινης Φυλής. Ισως ο Αδάμ να υπήρξε ο πρώτος κατεργάρης. Οπως και να
'χουν τα πράγματα όμως, μπορούμε να ανακαλύψουμε τα ίχνη της επιστήμης
αυτής σ' ένα πολύ μακρινό παρελθόν. Πάντως, οι μοντέρνοι την έχουν
φτάσει σ' ένα σημείο τελειότητας απλησίαστο για τους χοντροκέφαλους
προπάτορές μας. Χωρίς να αναφερθώ εδώ λοιπόν στις "παλιές καραβάνες", θα
αρκεστώ σε μια συνοπτική αναφορά κάποιων πιο "μοντέρνων περιπτώσεων".
Μια πολύ καλή κατεργαριά είναι η εξής. Μια οικονόμος που θέλει ν'
αγοράσει έναν καναπέ, για παράδειγμα, εντοπίζεται να μπαινοβγαίνει σε
διάφορα εμπορικά καταστήματα επίπλων. Τέλος, φτάνει σε κάποιο που έχει
να επιδείξει μεγάλη ποικιλία. Την υποδέχεται, και την προσκαλεί να
περάσει ένα ευγενέστατο και ομιλητικό άτομο που βρίσκεται στην πόρτα.
Βρίσκει έναν καναπέ που καλύπτει τις προσδοκίες της, και ρωτώντας για
την τιμή, με έκπληξη και ενθουσιασμό ακούει ένα ποσό τουλάχιστον είκοσι
τοις εκατό λιγότερο απ' ό,τι περίμενε. Σπεύδει να κάνει την αγορά,
παίρνει απόδειξη, αφήνει τη διεύθυνσή της, με μια παράκληση να σταλεί το
έπιπλο στο σπίτι το συντομότερο δυνατόν, και αποχωρεί μέσα σε μια
πληθώρα υποκλίσεων εκ μέρους του καταστηματάρχη. Φτάνει η νύχτα, και
πουθενά ο καναπές. Περνάει κι η επόμενη μέρα, το ίδιο. Στέλνουν ένα
υπηρέτη να ρωτήσει για την καθυστέρηση. Η αγοραπωλησία δεν
αναγνωρίζεται. Δεν πουλήθηκε κανένας καναπές -δεν πήρε κανείς χρήματα
για κάτι τέτοιο, -κανείς, εκτός από τον κατεργάρη, που έπαιξε τον
καταστηματάρχη για την περίσταση.
Τα εμπορικά μας καταστήματα επίπλων αφήνονται ολότελα αφύλακτα,
προσφέροντας έτσι κάθε ευκαιρία για μια τέτοιου είδους κατεργαριά. Οι
επισκέπτες μπαίνουν μέσα, κοιτάζουν τα έπιπλα, και φεύγουν χωρίς να τους
έχουν δώσει σημασία, και χωρίς να τους έχουν δει. Αν θελήσει κάποιος να
αγοράσει, ή να ζητήσει την τιμή κάποιου αντικειμένου, υπάρχει στη
διάθεσή του ένα κουδούνι, και αυτό θεωρείται υπεραρκετό.
Ενα αρκετά αξιόλογο κόλπο, και πάλι, είναι αυτό. Ενα καλοντυμένο άτομο
μπαίνει μέσα σ' ένα μαγαζί. Κάνει μια αγορά αξίας ενός δολλαρίου.
Ανακαλύπτει, προς μεγάλη του ενόχληση, ότι έχει ξεχάσει το πορτοφόλι του
σ' άλλο πανωφόρι. Κι έτσι λέει στο μαγαζάτορα-
"Αγαπητέ μου, δεν πειράζει! - Απλώς κάνε μου τη χάρη, μπορείς να μου
στείλεις το δέμα στο σπίτι; Μα, για περίμενε! Πραγματικά πιστεύω πως
ακόμα κι εκεί δεν έχω τίποτε μικρότερο από ένα χαρτονόμισμα των πέντε
δολλαρίων. Μπορείς όμως να στείλεις τέσσερα δολλάρια σε ψιλά μαζί με το
δέμα, ξέρεις".
"Πολύ καλά, κύριε", αποκρίνεται ο καταστηματάρχης, που εντυπωσιάζεται
αμέσως από τη λεπτότητα του πελάτη του. "Ξέρω κάτι τύπους", μονολογεί,
"που θα βαζαν χωρίς πολλά-πολλά το εμπόρευμα κάτω από τη μασχάλη, και θα
φευγαν με την υπόσχεση πως θα περάσουν να πληρώσουν το δολλάριο το
απόγευμα".
Στέλνει ένα παιδί με το δέμα και τα ψιλά. Στη διαδρομή, εντελώς τυχαία,
συναντά τον αγοραστή, που αναφωνεί :
"Α! Αυτό είναι το δέμα μου, μάλιστα -νόμιζα πως είχες φτάσει στο σπίτι
μου εδώ και ώρα. Αντε, λοιπόν. Η γυναίκα μου, η κυρία Τρόττερ, θα σου
δώσει τα πέντε δολλάρια- την έχω ορμηνέψει. Τα ρέστα μπορείς καλύτερα να
τα δώσεις σε μένα- θα χρειαστώ ψιλά για το ταχυδρομείο. Πολύ ωραία! Ενα,
δύο, δεν πιστεύω να είναι κάλπικο; -τρία, τέσσερα, σωστά είναι! Πες στην
κυρία Τρόττερ ότι με συνάντησες, και φρόντισε να μη χασομερήσεις στο δρόμο".
Το αγόρι δεν χασομερεί καθόλου - αλλά καθυστερεί πολύ να γυρίσει απ' την
παραγγελιά- γιατί όσο κι αν ψάχνει δε βρίσκει καμία κυρία που να λέγεται
Τρόττερ. Παρηγοριέται όμως με τη σκέψη πως δε στάθηκε τόσο βλάκας που να
παραδώσει το δέμα χωρίς να πάρει τα λεφτά, και ξαναμπαίνοντας γεμάτος
αυταρέσκεια στο μαγαζί, αισθάνεται προσβεβλημένος και αγανακτισμένος
όταν το αφεντικό του τον ρωτάει τι απέγιναν τα ρέστα.
Μια αληθινά απλοική κατεργαριά, είναι η εξής. Ενα πρόσωπο, που φαίνεται
επίσημο, παρουσιάζει στον καπετάνιο ενός πλοίου που είναι έτοιμο για
αναχώρηση, ένα ασυνήθιστα μετριοπαθή λογαριασμό δημοτικών τελών.
Ευχαριστημένος που τη βγάζει τόσο καλά, και συγχισμένος από ένα σωρό
πιεστικά καθήκοντα, εξοφλεί το λογαριασμό αμέσως. Σε περίπου δεκαπέντε
λεπτά, του παρουσιάζεται ένας άλλος πολύ λιγότερο μετριοπαθής
λογαριασμός από κάποιον που κάνει φανερό το γεγονός ότι ο πρώτος
εισπράκτορας ήταν ένας κατεργάρης, και η αρχική εξόφληση ένα κόλπο.
Να, και κάτι παρόμοιο. Ενα ατμόπλοιο ξελύνεται απ' την αποβάθρα. Ενας
ταξιδιώτης, με τη βαλίτσα στο χέρι, παρατηρείται να τρέχει προς την
αποβάθρα, ολοταχώς. Ξαφνικά, σταματά απότομα, σκύβει, και μαζεύει κάτι
από κάτω με μεγάλη ταραχή. Είναι ένα πορτοφόλι, και- "Μήπως κάποιος
κύριος έχασε το πορτοφόλι του;" φωνάζει. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι
έχασε ακριβώς το πορτοφόλι του. Αλλά γίνεται μεγάλη φασαρία, όταν η
σπηλιά του θησαυρού φαίνεται πως είναι γεμάτη λεφτά. Το πλοίο, παρόλ'
αυτά, δεν μπορεί να καθυστερήσει.
"Ο χρόνος κι η παλίρροια δεν περιμένουν για κανένα", λέει ο καπετάνιος.
"Για τ' ονομα του θεού, περιμένετε πέντε λεπτά", λέει ο ευρέτης του
πορτοφολιού -"ο νόμιμος διεκδικητής θα εμφανιστεί όπου να ναι".
"Δεν μπορώ να περιμένω!" απαντά ο κυβερνήτης. "Λύστε τους κάβους εκεί
πέρα, με ακούτε;"
"Τι να κάνω;" αναρωτιέται βασανιστικά ο ευρέτης. "Πρόκειται να φύγω απ'
τη χώρα για κάμποσα χρόνια, και δεν μπορώ ελαφρά τη καρδία να κρατήσω
ένα τόσο μεγάλο ποσόν στην κατοχή μου. Με συγχωρείτε, κύριε," [εδώ
απευθύνεται σε κάποιον κύριο που στέκει στην αποβάθρα], "αλλά φαίνεστε
έντιμος άνθρωπος. Θα μπορούσατε να μου κάνετε τη χάρη να αναλάβετε αυτό
το πορτοφόλι- είμαι βέβαιος ότι μπορώ να σας εμπιστευθώ- και να το
βάλετε στην εφημερίδα; Τα χαρτονομίσματα αυτά, βλέπετε, είναι ένα αρκετά
μεγάλο ποσόν. Ο ιδιοκτήτης, χωρίς αμφιβολία, δε θα παραλείψει να σας
ανταμοίψει για τον κόπο σας-"
"Εμένα!- όχι, εσάς!- εσείς βρήκατε το πορτοφόλι".
"Λοιπόν, αφού επιμένετε- θα δεχτώ μια μικρή αμοιβή- μόνο και μόνο για να
μη νοιώθετε ενδοιασμούς. Για να δω- μα αυτά τα χαρτονομίσματα είναι όλα
εκατοδόλλαρα- μέγας είσαι Κύριε! Εκατό είναι πολλά, δεν τα παίρνω-
πενήντα φτάνουν, είμαι βέβαιος-"
"Λύστε τους κάβους από 'κεί!" λέει ο καπετάνιος.
"Αλλά πάλι δεν έχω να αλλάξω από εκατοδόλλαρο, και γενικώς, το καλύτερο
για σας θα ήταν να -"
"Λύστε τους κάβους από 'κεί!" λέει ο καπετάνιος.
"Δεν πειράζει!" λέει ο κύριος της αποβάθρας, που έψαχνε στο πορτοφόλι
του εδώ και κάμποση ώρα- "δεν πειράζει! Τη διορθώνω εγώ τη δουλειά- να
ένα πενηνταδόλλαρο της Τράπεζας της Βορείου Αμερικής- πέτα μου το
πορτοφόλι".
Και ο υπερευσυνείδητος ευρέτης παίρνει με φανερή απροθυμία το
πενηνταδόλαρο, και πετάει στον κύριο το πορτοφόλι, όπως επιθυμούσε, ενώ
το ατμόπλοιο ξεφυσά και αγκομαχάει φεύγοντας. Μισή ώρα περίπου μετά την
αναχώρησή του, το "μεγάλο ποσόν" φαίνεται πως είναι "πλαστογραφία", και
η όλη υπόθεση μια κεφαλαιώδης κατεργαριά.
Μια τολμηρή κατεργαριά είναι αυτή. Μια υπαίθρια μάζωξη κηρύγματος του
ευαγγελίου, ή κάτι παρόμοιο, πρόκειται να λάβει χώρα σε ένα σημείο όπου
μπορεί κανείς να φτάσει μόνο περνώντας μια γέφυρα. Ενας κατεργάρης την
αράζει πάνω στη γέφυρα, και με σεβασμό ενημερώνει τους διαβάτες για το
νέο κοινοτικό νόμο, που καθορίζει διόδια ίσα με ένα σέντσι για τους
πεζούς, δύο για τα άλογα και τα γαιδούρια, και λοιπά, και λοιπά. Μερικοί
δυσφορούν, αλλά όλοι υποκύπτουν, και ο κατεργάρης γυρίζει σπίτι του γύρω
στα πενήντα-εξήντα δολλάρια πλουσιώτερος, που τα κέρδισε με τον ιδρώτα
του. Το να εισπράττει κανείς διόδια από τόσο πλήθος δεν είναι κι εύκολο
πράγμα.
Μια έξυπνη κατεργαριά είναι τούτη. Ενας φίλος έχει στην κατοχή του μια
συναλλαγματική του κατεργάρη, συμπληρωμένη και υπογεγραμμένη κατά το
σύνηθες, σ' ένα κοινό έντυπο, απ' αυτά που είναι τυπωμένα με κόκκινο
μελάνι. Ο κατεργάρης αγοράζει κάνα δυό ντουζίνες απ' αυτά τα έντυπα, και
κάθε μέρα βουτάει κι από ένα μέσα στη σούπα του, βάζει το σκύλο του να
πηδάει για να το αρπάξει, και τέλος του το δίνει για ανταμοιβή.
Φτάνοντας η προθεσμία της εξόφλησης, ο κατεργάρης, μαζί με το σκύλο του,
επισκέπτεται το φίλο, και η υπόσχεση της πληρωμής αποτελεί το θέμα της
κουβέντας. Ο φίλος τη βγάζει από το συρτάρι, και, καθώς την προτάσσει
προς τον κατεργάρη, πετιέται ο σκύλος και την καταβροχθίζει πάραυτα. Ο
κατεργάρης όχι μόνο μένει έκπληκτος, αλλά ενοχλείται και θυμώνει με την
παράλογη συμπεριφορά του σκύλου του, και διαβεβαιώνει πως είναι
ολοπρόθυμος να ανταποκριθεί στην υποχρέωσή του, μόλις εμφανιστούν οι
αποδείξεις που τον καθιστούν υπέυθυνο πληρωμής.
Μια μικροκατεργαριά είναι η εξής. Ενας συνεργάτης του κατεργάρη
προσβάλει μια κυρία στο δρόμο. Ο ίδιος ο κατεργάρης τρέχει προς βοήθειά
της, και φιλοδωρώντας το φίλο του με μερικές καρπαζιές, επιμένει να
συνοδεύσει την κυρία μέχρι το σπίτι της. Υποκλίνεται, με το χέρι στην
καρδιά, και την αποχαιρετά γεμάτος σεβασμό. Εκείνη τον παρακαλεί ως
σωτήρα της, να περάσει μέσα για να τον συστήσει στο μεγάλο της αδερφό
και στο μπαμπά. Αυτός αρνείται, μ' ένα αναστεναγμό. "Δεν είναι λοιπόν
τρόπος, κύριε", μουρμουρίζει εκείνη, "που να μπορώ να σας δείξω την
ευγνωμοσύνη μου;"
"Ε, λοιπόν, κυρία μου, υπάρχει τρόπος. Εχετε την καλωσύνη να μου
δανείσετε μερικά σελλίνια;"
Μέσα στην ταραχή της η κυρία αποφασίζει να λιποθυμήσει χωρίς αναβολή.
Αφού το ξανασκέφτεται όμως, ανοίγει το πορτοφόλι της και του δίνει τα
κέρματα. Αυτή, λοιπόν, είναι μικροκατεργαριά- καθώς ένα μεγάλο κομμάτι
του ποσού πρέπει να πληρωθεί στον κύριο που μπήκε στον κόπο να εκτελέσει
την προσβολή, και που κατόπιν στάθηκε να τις φάει επειδή την εκτέλεσε.
Μια μάλλον ασήμαντη, κι όμως αρκετά μελετημένη κατεργαριά, είναι κι
αυτή. Ο κατεργάρης πλησιάζει στο μπαρ ενός εστιατορίου, και ζητάει κάνα
δυό μασούρια καπνού. Του τα δίνουν λοιπόν, και αυτός αφού τα εξετάσει,
λέει:
"Δε μου πολυαρέσει αυτός ο καπνός. Να, πάρ' τον πίσω, και δώσε μου
καλύτερα ένα ποτήρι κονιάκ και νερό".
Προμηθεύεται λοιπόν το κονιάκ και το νερό και τα ρουφάει, και μετά
κατευθύνεται προς την πόρτα. Αλλά η φωνή του εστιάτορα τον σταματά.
"Νομίζω, κύριε, πως ξεχάσατε να πληρώσετε το κονιάκ και το νερό".
"Να πληρώσω το κονιάκ και το νερό! -δε σου γύρισα πίσω τον καπνό, και
πήρα το κονιάκ; Τι άλλο θέλεις;"
"Ομως, κύριε, αν έχετε την ευχαρίστηση, δε θυμάμαι να μου πληρώσατε τον
καπνό".
"Τι θες να πεις, βρε λωποδύτη;- Δε σου έδωσα πίσω τον καπνό σου; Αυτός
εκεί δεν είναι ο καπνός σου; Εχεις την απαίτηση να πληρώσω για κάτι που
δεν πήρα;"
"Μα, κύριε," λέει ο εστιάτορας που τα χει χάσει, "μα, κύριε-"
"Τι μα και ξεμα μου λες", τον διακόπτει ο κατεργάρης φανερά θυμωμένος,
και χτυπώντας την πόρτα πίσω του με δύναμη, καθώς δραπετεύει - "Ας' τα
μα και ξεμά, κι άλλη φορά όχι κόλπα στους ταξιδιώτες".
Να κι άλλο ένα πολύ έξυπνο κόλπο, του οποίου η απλότητα αποτελεί την
καλύτερη σύσταση. Εχει χαθεί -στ' αλήθεια- ένα πορτοφόλι και ο
ιδιοκτήτης του βάζει σε μία καθημερινής κυκλοφορίας εφημερίδα της πόλης
μια πλήρως κατατοπιστική αγγελία.
Οπου, ο κατεργάρης μας αντιγράφει τα δεδομένα αυτής της αγγελίας, με
κάποιες αλλαγές στην επικεφαλίδα, τη γενική φρασεολογία, και τη
διεύθυνση. Το πρωτότυπο, επί παραδείγματι, είναι ένα μακροσκελές και
φλύαρο κείμενο, με τον τίτλο "Χάθηκε Πορτοφόλι!" και δίνει οδηγίες,
μόλις βρεθεί ο θησαυρός να προσκομμιστεί στην οδό Τομ, 1. Το αντίγραφο
είναι σύντομο, και έχοντας επικεφαλίδα απλά "Χάθηκε", δίνει διεύθυνση
Ντικ, 2 ή Χάρρυ, 3, ως το μέρος στο οποίο μπορεί κανείς να συναντήσει
τον ιδιοκτήτη. Επιπλέον, η αγγελία μπαίνει σε πέντε ή έξι καθημερινές
ημερήσιες εφημερίδες τουλάχιστον, ενώ χρονικά κάνει την εμφάνισή της
μόλις μερικές ώρες μετά το πρωτότυπο. Αν τυχόν τη διαβάσει ο ιδιοκτήτης
του πορτοφολιού, δύσκολα θα φανταστεί ότι έχει κάποια σχέση με τη δική
του ατυχία. Αλλά, οι πιθανότητες, φυσικά είναι πέντε ή έξι προς ένα ότι
ο ευρέτης θα απευθυνθεί στη διεύθυνση που δόθηκε από τον κατεργάρη, παρά
σ' αυτή που έδωσε ο πραγματικός ιδιοκτήτης. Ο πρώτος πληρώνει την
αμοιβή, τσεπώνει το θησαυρό και εξαφανίζεται.
Ανάλογη κατεργαριά είναι και η εξής. Μια κυρία κάποιου ειδικού βάρους
έχασε, κάπου στο δρόμο, ένα διαμαντένιο δαχτυλίδι ασυνήθιστα μεγάλης
αξίας. Για την εύρεσή του προσφέρει μια αμοιβή κάπου πενήντα-εξήντα
δολλαρίων - δίνοντας στην αγγελία της μια λεπτομερή περιγραφή του
κοσμήματος και του δεσίματός του, και δηλώνει ότι με την επιστροφή του
στο νούμερο τάδε, στη Λεωφόρο τάδε, η αμοιβή θα πληρωθεί instanter (9),
χωρίς ερωτήσεις. Ενώ η κυρία απουσιάζει από το σπίτι, μία δύο μέρες
αργότερα, χτυπάει το κουδούνι της πόρτας νούμερο τάδε, στη Λεωφόρο τάδε.
Εμφανίζεται ένας υπηρέτης. Ζητούν την κυρία του σπιτιού, η οποία, όπως
γίνεται γνωστό, λείπει. Στο άκουσμα της εκπληκτικής αυτής πληροφορίας, ο
επισκέπτης εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη του. Η υπόθεση για την οποία έχει
έρθει είναι σοβαρή, και αφορά την κυρία αυτοπροσώπως. Στην
πραγματικότητα, είχε την καλή τύχη να βρει το διαμαντένιο της δαχτυλίδι.
Αλλά ίσως το καλύτερο θα ήταν να ξαναπεράσει. "Μα τι λέτε!" λέει ο
υπηρέτης. Και, "Μα τι λέτε!" λέει η αδελφή της κυρίας και η κουνιάδα της
κυρίας, που καταφτάνουν αμέσως. Το δαχτυλίδι αναγνωρίζεται μεγαλοφώνως,
πληρώνουν την αμοιβή, και σχεδόν βγάζουν έξω απ' την πόρτα τον ευρέτη. Η
κυρία επιστρέφει και εκφράζει μια κάποια δυσαρέσκεια προς την αδελφή και
τη νύφη της, καθώς τυχαίνει να πλήρωσαν κάπου σαράντα-πενήντα δολλάρια
για ένα fac simile (10), φτιαγμένο από αυθεντικό χρυσοχαλκό και
αδιαμφισβήτητης ποιότητας στρας.
Καθώς όμως πραγματικά οι κατεργαριές είναι ατελείωτες, το ίδιο θα
συνέβαινε και με τούτο το δοκίμιο, αν είχα σκοπό να αναφερθώ έστω και
στις μισές παραλλαγές και διαφοροποιήσεις στις οποίες υπόκειται η εν
λόγω επιστήμη. Πρέπει αναγκαστικά να ολοκληρώσω την εργασία αυτή, και
δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος γι' αυτό, από μια περιληπτική αναφορά μιας
πολύ πρόσφατης, αλλά μάλλον περίπλοκης κατεργαριάς, της οποίας θέατρο
υπήρξε η ίδια η πόλη μας, όχι πριν πολύ καιρό, και η οποία επαναλήφθηκε
ακολούθως με επιτυχία και σε άλλες ακόμα πιο απονήρευτες περιοχές των
ΗΠΑ. Ενας μεσόκοπος κύριος καταφτάνει στην πόλη χωρίς να ξέρει κανείς
από πού. Η διαγωγή του είναι ασυνήθιστα ακριβής, επιφυλακτική, σοβαρή
και μετρημένη. Το ντύσιμό του είναι σχολαστικά καθαρό, αλλά απλό και
σεμνό. Φορεί άσπρο μαντήλι του λαιμού, φαρδύ πανωφόρι, φτιαγμένο με
μοναδικό σκοπό να είναι βολικό, χοντρόσολα, άνετα παπούτσια, και
πανταλόνι δίχως τιράντες. Στην πραγματικότητα, αποπνέει έναν αέρα
ευκατάστατου, σοβαρού, ακριβή και αξιοσέβαστου "επιχειρηματία", par
excellence (11), - ένας από κείνους τους αυστηρούς, σκληρούς εξωτερικά,
και ευγενικούς εσωτερικά ανθρώπους που βλέπουμε στις ευφυόλογες κωμωδίες
- άνθρωποι που τα λόγια τους ισοδυναμούν με εγγύηση, και που με το ένα
χέρι μοιράζουν χρήματα σε φιλανθρωπίες, ενώ με το άλλο, όπως συνηθίζεται
στο παζάρεμα, βγάζουν κι από τη μύγα ξύγκι.
Φέρνει πολλές δυσκολίες μέχρι να μπορέσει να βολευτεί σε κάποια πανσιόν.
Αντιπαθεί τα παιδιά. Είναι συνηθισμένος να έχει την ησυχία του. Οι
τρόποι του είναι μεθοδικοί - κι έπειτα θα προτιμούσε να βρει μια μικρή
και ευηπόληπτη οικογένεια, με θρησκευτικές αντιλήψεις. Οι κανονισμοί,
πάντως, δεν αποτελούν πρόβλημα - μόνο που θα πρέπει να επιμείνει στην
εξόφληση του λογαριασμού του την πρώτη κάθε μήνα (σήμερα είναι η
δεύτερη) και παρακαλεί τη σπιτονοικοκυρά του, μόλις τελικά βρει κάποια
που του κάνει, για κανένα λόγο να μην ξεχάσει τις οδηγίες του πάνω σ'
αυτό το θέμα - αλλά να του στέλνει το λογαριασμό, και την απόδειξη,
ακριβώς στις δέκα η ώρα, την πρώτη μέρα κάθε μήνα, και σε καμία
περίπτωση να μην το αναβάλλει για τη δεύτερη.
Αφού γίνει αυτός ο διακανονισμός, ο επιχειρηματίας μας νοικιάζει ένα
γραφείο σε μια ευηπόληπτη μάλλον παρά εξεζητημένη περιοχή της πόλης. Δεν
υπάρχει τίποτε που να απεχθάνεται περισσότερο από τη φιγούρα. "Οπου
υπάρχει πολλή επίδειξη", λέει, "σπάνια κρύβεται κάτι σοβαρό από πίσω"-
μια παρατήρηση που κάνει τόσο βαθιά εντύπωση στη σπιτονοικοκυρά, ώστε
αμέσως τη σημειώνει με μολύβι στη μεγάλη οικογενειακή Βίβλο, στο
περιθώριο δίπλα από τις Παροιμίες του Σολομώντα.
Το επόμενο βήμα είναι να βάλει μια αγγελία, κάπως παρόμοια με αυτή, στις
μεγαλύτερες επιχειρηματικές εφημερίδες της πόλης - αποφεύγει τις
μικρότερες καθώς είναι μη "ευηπόληπτες", και καθώς απαιτούν
προκαταβολικά πληρωμή της αγγελίας. Ο επιχειρηματίας μας το θεωρεί
ζήτημα εμπιστοσύνης να μην πληρώνει για μια δουλειά, αν δεν έχει
ολοκληρωθεί.
"ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ. - Οι υποφαινόμενοι, οι οποίοι πρόκειται να εκκινήσουν
εκτεταμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες στην πόλη αυτή, θα χρειαστούν
τις υπηρεσίες τριών ή τεσσάρων ικανών υπαλλήλων, στους οποίους θα
δίδεται γενναιόδωρος μισθός. Απαιτούνται οι καλύτερες συστάσεις, όχι
τόσο όσον αφορά τις ικανότητες, αλλά την ακεραιότητά τους. Μάλιστα,
καθώς τα καθήκοντά τους συμπεριλαμβάνουν μεγάλες ευθύνες, και μεγάλα
χρηματικά ποσά θα πρέπει αναγκαστικά να περνούν από τα χέρια των
προσληφθέντων, θεωρούμε σωστό να ζητήσουμε μια εγγύηση πενήντα δολλαρίων
από κάθε υπάλληλο που θα προσλάβουμε. Επομένως, ας μην απευθυνθούν σε
μας άτομα που δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν το ποσόν αυτό στην
κατοχή των υποφαινόμενων, και που δεν είναι σε θέση να προσκομμίσουν τις
πλέον αξιόπιστες μαρτυρίες ηθικής. Θα προτιμηθούν κύριοι θρησκευτικών
αντιλήψεων. Αιτήσεις γίνονται δεκτές κατά τις ώρες δέκα και έντεκα π.μ.,
και τέσσερις και πέντε μ.μ., στους κ.κ.
"ΜΠΟΓΚΣ, ΧΟΓΚΣ, ΛΟΓΚΣ, ΦΡΟΓΚΣ, ΚΑΙ ΣΙΑ:
Οδός Ντογκ, 110".
Μέχρι τις τριάντα μήνα του μήνα, η αγγελία αυτή έχει φέρει το γραφείο
των κ.κ. Μπογκς, Χογκς, Λογκς, Φρογκς Και Σια, γύρω στους δεκαπέντε με
είκοσι κυρίους θρησκευτικών αντιλήψεων. Ο επιχειρηματίας μας όμως δεν
βιάζεται να συνάψει συμβόλαιο με κανέναν -ένας επιχειρηματίας ποτέ δεν
είναι βιαστικός- και μόνο έπειτα από την πιο αλύγιστη κατήχηση σχετικά
με την ευλάβεια των κυρίων, γίνονται δεκτές οι υπηρεσίες τους και
εισπράττονται τα πενήντα δολλάρια, απλώς και μόνο για λόγους
προνοητικότητας εκ μέρους της αξιοσέβαστης εταιρίας των κ.κ. Μπογκς,
Χογκς, Λογκς, Φρογκς Και Σια. Το πρωινό της πρώτης μέρας του επόμενου
μήνα, η σπιτονοικυρά δεν παρουσιάζει το λογαριασμό, όπως είχε υποσχεθεί,
αμέλεια για την οποία η κεφαλή του Οίκου που τελειώνει σε ογκς θα την
είχε αναμφίβολα επιπλήξει δριμύτατα, αν ήταν δυνατόν να πειστεί να
παραμείνει στην πόλη μια δυό μέρες ακόμα για το σκοπό αυτό.
Οπως έχουν τα πράγματα, οι αστυνομικοί ταλαιπωρήθηκαν άνευ προηγουμένου,
τρέχοντας εδώ κι εκεί, και το μόνο που είναι σε θέση να κάνουν είναι να
ανακυρήξουν τον επιχειρηματία "άφαντο" - φράση με την οποία κάποιοι
φαντάζονται ότι εννοούν πως ε.γ.κ.- πράγμα που με τη σειρά του
υποδηλώνει τη γνωστή φράση έχει γίνει καπνός. Εντωμεταξύ, οι νεαροί
κύριοι είναι κάπως λιγότερο θρησκευτικών αντιλήψεων από ό,τι
προηγουμένως, ενώ η σπιτονοικοκυρά αγοράζει την καλύτερη ινδική γόμμα
αξίας ενός σελλινιού που μπορεί να βρει, και πολύ προσεκτικά αφαιρεί τη
σημείωση με μολύβι που κάποιος ανόητος έγραψε στην οικογενειακή της
Βίβλο, στο ευρύχωρο περιθώριο των Παροιμιών του Σολομώντα.
Ρέθυμνο, 25.09.99
Σημειώσεις της Μεταφράστριας:
(1). Νανούρισμα από ένα ποίημα του "Οράτιου".
(2). Ο άλλος Ιερεμίας, δεν είναι άλλος εκτός τον Τζέρεμυ Ντίντλερ
[Diddler (που σημαίνει κατεργάρης)]. Ήταν ένας χαρακτήρας της
φαρσοκωμωδίας του James Kenny "Raising the wind"(1803). Ένας επιτήδειος
απατεώνας, ένας έξυπνος, ρακένδυτος μπαγαμπόντης που ήταν ειδήμονας στο
να δανείζεται και να σηκώνει λεφτά ή να παίρνει πίστωση, πάντα με
ψεύτικες προφάσεις, χρησιμοποιώντας εξυπνάδα και κομπίνα. Αυτό το
κείμενο πρωτογράφτηκε σαν μια κρτιτική στο "Raising the wind" γραμμένη
στη "Philadelphia Saturday Courier" (Τόμος. XIII, Αρ. 655).
(3). in petto: Σε μικρογραφία.
(4). Όπως από το δέρμα του σκύλου δε μπορείς τη λίγδα να την
αποτρέψεις ποτέ.
(5). Frey Herren: Νεολογισμός, πιθανότατα από το γερμανικό Frei
Herren, που σημαίνει "Ελεύθεροι Κύριοι".
(6). Ο Dick Turpin (1706-1739) ήταν Αγγλος κακοποιός, επονομαζόμενος
"ο Βασιλιάς των δρόμων". Ληστής αλόγων,λαθρέμπορος και διαρρήκτης, έγινε
περισσότερο γνωστός ως ληστής περασμάτων.
(7). Ο Daniel O' Connel (1775-1847), επονομαζόμενος ο Ελευθερωτής,
υπήρξε αρχηγός του αγώνα των Ιρλανδών Ρωμαιοκαθολικών για απόκτηση
πολιτικών δικαιωμάτων στις αρχές του 19.αι.
(8). Ο Κάρολος ο Δωδέκατος (1682-1718) υπήρξε βασιλιάς της Σουηδίας
(1697-1718) και μεγάλος στρατιωτικός ήρωας. Επειτα από επιτυχείς
πολέμους ενάντια στη Δανία,Πολωνία και Ρωσία, ηττήθηκε τέλος από τους
Ρώσους.
(9). instanter: αμέσως.
(10). fac simile: αντίγραφο.
(11). par excellence: απαράμιλλου.
-- Η Έβελυν (Jokes-Robot(@)ceid.upatras.gr) γράφει : Ήξερες ότι ... Μέχρι τον 7ο μήνα της ζωής του, ένα μωρό έχει την δυνατότητα να αναπνέει και να καταπίνει ταυτόχρονα. Ένας ενήλικας δεν μπορεί να το κάνει ποτέ αυτό. ________________________________________________________________________ Joke of the Day ... Ελληνική Λίστα Ανεκδότων https://anekdota.duckdns.org ___ Η JotD βγαίνει σε Ελληνικά και Greeklish ___ ________________________________________________________________________
- Επόμενο μήνυμα: drawn: "Ψηφίστε με!"
- Προηγούμενο μήνυμα: Nikos Tsekhs: "Πρόσθετα για το νεοελληνικό λεξικό"
- Μηνύματα ταξινομημένα ανά: [ ημερομηνία ] [ thread ] [ θέμα ] [ συγγραφέα ] [ Επισυναπτόμενο ]
- Mail ενέργειες: [ Απάντησε σε αυτό το μήνυμα ] [ Στείλε ενα καινούριο μήνυμα ]