(nil): Έβελυν (Jokes-Robot(@)ceid.upatras.gr)
Ημερομηνία: Κυρ 07 Δεκ 2003 - 01:20:52 EET
- Μηνύματα ταξινομημένα ανά: [ ημερομηνία ] [ thread ] [ θέμα ] [ συγγραφέα ] [ Επισυναπτόμενο ]
- Mail ενέργειες: [ Απάντησε σε αυτό το μήνυμα ] [ Στείλε ενα καινούριο μήνυμα ]
Στις δύσκολες στιγμές της ζωής οι Αμερικανοί αναφωνούν "Όου μάι Γκοντ".
Οι Άραβες, πάλι, φωνάζουν "Αλλάχ, Αλλάχ". Oι Έλληνες και οι Ιταλοί λένε
αντίστοιχα "Παναγιά μου" και "Mαντόνα Μία". Από το δημοτικό τραγούδι
"Μαρία λεν την Παναγιά, Μαρία λεν κι εσένα" μέχρι τo δημοφιλές άσμα
"Ξανθιά Αγαπημένη Παναγιά" και τους στίχους του μεταμοντέρνου λαϊκού
ρεπερτορίου του τύπου "Σ' Αγάπησα σαν Παναγιά", οι αναφορές στην Παρθένο
Μαρία είναι παρούσες.
Μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, η μορφή της Παναγίας όμως εξακολουθεί να
είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους, η
λατρεία Της αναβιώνει μια αρχέγονη παράδοση που συσχετίζεται με τη
θηλυκή φύση του Θεού.
Στρατηγός και προστάτιδα
Απόδειξη οι χιλιάδες πιστοί που προσέρχονται γονατιστοί κάθε χρόνο στη
Μεγαλόχαρη της Τήνου με την ελπίδα ότι θα γιατρέψει αγαπημένα τους
πρόσωπα κάνοντας το θαύμα Της. Ο άνθρωπος στρέφεται στην Παναγία για να
ζητήσει την προστασία Της σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής του.
Στην ταινία Κλοτσοσκούφι η φτωχή Αλίκη Βουγιουκλάκη προσεύχεται μπροστά
σ' ένα εικόνισμα της Θεοτόκου, προστάτιδας των αδύναμων και των
ταπεινών, και σύντομα η τύχη τής χαμογελά. Και ο Γιάννης Ιωαννίδης,
προπονητής μπάσκετ της Εθνικής μας Ομάδας, δηλώνει ότι προσεύχεται στην
Παναγία πριν από τους μεγάλους αγώνες.
Εκεί που η παρουσία Της γίνεται ακόμα πιο έντονη είναι σε κρίσιμες
στιγμές της ιστορίας, σε πολέμους ή φυσικές καταστροφές. Κατά τη
διάρκεια της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης από τους Άβαρους και τους
Πέρσες, το 626, οι πιστοί που ήταν συγκεντρωμένοι στη Μεγάλη Εκκλησία
είδαν ξαφνικά μπροστά τους την Παναγία, η οποία είχε απλώσει το πέπλο
Της πάνω από την πόλη για να την προστατεύσει.
Ανάλογες εικόνες συναντάμε και στο βιβλίο του στρατηγού Μακρυγιάννη
Οράματα και Θάματα. Σύμφωνα με τις διηγήσεις του, η Παναγία τον
καθοδηγούσε στον αγώνα ενάντια στους Τούρκους και του έδινε προσωπικές
συμβουλές για την κοινωνική του βελτίωση.
Στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου λέγεται ότι στον Ορχομενό
Βοιωτίας η Παναγία ακινητοποίησε γερμανικά τανκ λίγο πριν μπουν στο ναό
της. Ο Γερμανός διοικητής συγκλονίστηκε από το περιστατικό, απελευθέρωσε
τους 600 αιχμαλώτους και υποσχέθηκε να μην πάθει τίποτα η πόλη. Ακόμα
και σήμερα στο Ναό της Παναγίας Σκριμπούς υπάρχει εικόνα της Παναγίας με
τα τανκ, προσφορά του Γερμανού διοικητή.
Τα οράματα
Σε όλες τις θρησκείες οι θεοί εμφανίζονται στους πιστούς ποικιλοτρόπως.
Ο Μωυσής φανερώθηκε στο όρος Σινά μέσα από τη φλεγόμενη βάτο. Οι
Απόστολοι είδαν τον Ιησού αναστημένο μετά τη Σταύρωση. Ο Σαούλ αντίκρισε
το Θεό και μετονομάστηκε σε Παύλο. Ο Μωάμεθ έμαθε το Κοράνι μέσα από τη
φωνή του Θεού.
Ωστόσο στην Παναγία δεν αποδίδεται θεία φύση, παρόλο που εμφανίζεται
στους πιστούς συχνότερα από τον Ιησού. Η μορφή Της ως προστάτιδας δεν
προκαλεί το δέος και το φόβο που νιώθει ο άνθρωπος μπροστά στο Θεό, αλλά
οικειότητα. Οι πιστοί θεωρούν την εμφάνισή Της θεόσταλτη και τον τόπο
στον οποίο φανερώνεται ιερό, γι' αυτό προσεύχονται εκεί για ένα θαύμα.
Όπως δηλώνει o Γ. Πατρώνος, ομότιμος καθηγητής θεολογίας του
Πανεπιστημίου Αθηνών, υπάρχει μια παρανόηση σε ό,τι αφορά στα θαύματα:
"Τα θαύματα της Παναγίας δεν ανατρέπουν τους νόμους της φύσης, αλλά
επαναφέρουν τον άνθρωπο στο ‘κατά φύσιν’. Η υγεία και η ζωή είναι το
κατά φύσιν. Η αρρώστια και ο θάνατος το παρά φύσιν. Ανάλογα θαύματα μ'
εκείνα της Παναγίας της Τήνου γίνονται σε όλο τον κόσμο και δεν
αποτελούν υπέρβαση".
Γεγονός είναι ότι στον τόπο όπου εμφανίζεται η Παναγία στήνεται ένας
ολόκληρος μηχανισμός οικονομικής αφαίμαξης των πιστών.
Φτωχή Εβραιοπούλα
Δεδομένης της θέσης των γυναικών στην εβραϊκή κοινότητα αλλά και της
κοινωνικής Της καταγωγής, η Παναγία δεν έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από
τους συμπατριώτες Της. Ασήμαντη θεωρούνταν και η γενέτειρά Της. "Τι καλό
μπορεί να προέλθει από τη Ναζαρέτ;" σχολίαζε ειρωνικά ο Βαρθολομαίος
πριν πιστέψει στο Χριστό και γίνει συναπόστολος του Ανδρέα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η μορφή Της δεν αναφέρεται σε καμιά ιστορική
πηγή. Στα Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν και Κατά Ματθαίον ευαγγέλια δε
μνημονεύεται ούτε κάτω από το Σταυρό όπου στέκονταν άλλες γυναίκες όπως
η Μαρία η Μαγδαληνή. Ο μόνος που Την αναφέρει τη στιγμή της Σταύρωσης
είναι ο Ιωάννης.
Η σχέση Της με το γιο Της δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Τόσο η ίδια
όσο και ο Ιωσήφ θεωρούσαν ότι ήταν εκτός εαυτού, σύμφωνα με μαρτυρίες
του ευαγγελιστή Μάρκου. Όταν ο Ιησούς επέστρεψε στη Ναζαρέτ δήλωσε ότι η
οικογένειά Του δεν μπορούσε να Τον καταλάβει. Δεν αναφερόταν σχεδόν ποτέ
στους πραγματικούς Του συγγενείς? όταν έλεγε "Ιδού η μητέρα Μου, ιδού τα
αδέλφια Μου" πάντα έστρεφε το βλέμμα προς τους μαθητές Του.
Με βάση τα στοιχεία που αντλούμε από τα ευαγγέλια για το ιστορικό
πρόσωπο της Παναγίας, συμπεραίνουμε ότι ήταν φτωχή. Όταν έφερε με τον
Ιωσήφ τον μόλις σαράντα ημερών Ιησού στο Ναό, θυσίασε δύο τρυγόνια αντί
για το αρνί που απαιτούσε το έθιμο. Επίσης ως φτωχή γυναίκα στην εβραϊκή
κοινωνία της εποχής Της δεν είχε πρόσβαση στη μόρφωση.
Η παρθενία
Το ζήτημα της παρθενίας Της δεν αποτελεί τόσο ιστορικό θέμα όσο ζήτημα
πίστης. Βασικά υπογραμμίζει το ρόλο του Ιησού ως Μεσσία και όχι κάποιο
ανατομικό στοιχείο στο σώμα της Παναγίας. Ο Χριστός θεωρούνταν Μεσσίας
πολύ πριν από τη γέννησή Του, όπως τονίζεται στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο,
κάτι που επιτυγχάνεται με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η σύγχρονη
θεολογική ερμηνεία της παρθενίας συνδέεται κυρίως με την πνευματική
καθαρότητα. Όπως τονίζει ο Γ. Πατρώνος, "η Παναγία συμφιλιώνει τον
έγγαμο με τον άγαμο βίο, καθώς στο πρόσωπό Της η μητρότητα δεν αναιρεί
την παρθενία ως πνευματική αρετή".
Στρατηγός των στρατηγών
Κι όμως, η φτωχή Εβραιοπούλα έγινε η Μητέρα του Θεού, η Αγία των Αγίων,
η στρατηγός των στρατηγών της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Είναι παρούσα
στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων περισσότερο από κάθε άλλο Άγιο. Το
πρόσωπο για το οποίο έχουν γραφτεί ελάχιστα στα Ευαγγέλια χαίρει
ξεχωριστής λατρείας από τους πιστούς.
Αν και στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους η Παναγία παρουσιάστηκε ως
περιθωριακή μορφή, σύντομα κέρδισε μεγάλη δημοτικότητα. Οι ιστορικοί
εκτιμούν ότι το ενδιαφέρον των πιστών για το πρόσωπό Της πυροδοτήθηκε
από την περιέργειά τους να μάθουν περισσότερα για την καταγωγή του
Ιησού. Ο χριστιανισμός έπρεπε με κάποιο τρόπο να ικανοποιήσει αυτή την
περιέργεια.
Με την πάροδο των χρόνων το πρόσωπο της Παναγίας φωτιζόταν ολοένα και
περισσότερο. Η μορφή Της αναδύθηκε από το σκότος όπου την είχε
εγκλωβίσει η μισογυνική εβραϊκή παράδοση. Άλλωστε η παντελής απουσία του
θηλυκού στοιχείου στο χριστιανισμό δεν ευνοούσε τη διάδοσή του πέρα από
τα στενά όρια του εβραϊκού έθνους. Πόσο μάλλον όταν οι λαοί της Ευρώπης
και της Ανατολίας είχαν πανάρχαιες θρησκευτικές παραδόσεις στις οποίες
το θηλυκό στοιχείο ήταν όχι απλώς παρόν αλλά και κυρίαρχο, αν
αναλογιστούμε το μητριαρχικό παρελθόν των πρώτων κοινωνιών.
Έτσι η Παναγία κάλυψε την ανάγκη ύπαρξης της γυναικείας παρουσίας στη
θρησκεία. Από τον 4ο αιώνα η μορφή Της ήταν τόσο σημαντική, ώστε
μετατράπηκε σε μήλον της έριδος μεταξύ του Κυρίλλου -ο οποίος τη
θεωρούσε Θεοτόκο- και των αντιπάλων του -οι οποίοι τη θεωρούσαν
Ανθρωποτόκο και Χριστοτόκο-, που διεκδικούσαν την πατριαρχική έδρα της
Κωνσταντινούπολης.
Μητέρα της ανθρωπότητας
Σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ιωάννη, την ώρα που ο Ιησούς ξεψυχούσε στο
Σταυρό ζήτησε από την Παναγία να γίνει μητέρα των Αποστόλων. Από τότε η
Θεοτόκος μετατράπηκε σε συμβολική μητέρα όλων των χριστιανών.
Μητρικές θεότητες υπήρχαν βέβαια και πριν από το χριστιανισμό. Η Ίσιδα,
η Αστάρτη, η Αναχίτα, η Δήμητρα, η Λητώ και η Γαία είναι μερικές μόνο
από τις θεές της αρχαιότητας, με ρίζες που χάνονται στη Νεολιθική εποχή.
Οι γυναικείες θεότητες πρωτοεμφανίστηκαν ως λατρευτικά σύμβολα της
γονιμότητας, ήταν φιλειρηνικές και γενναιόδωρες.
Το σκηνικό άλλαξε δραματικά όταν έφιπποι πολεμιστές από τη Μαύρη Θάλασσα
εισέβαλαν στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολία. Ο πολιτισμός
τους, που ήκμασε από τα Καρπάθια μέχρι τη Νοτιοδυτική Σιβηρία,
κυριάρχησε. Στην κοινωνία τους η γυναίκα βρισκόταν στο περιθώριο.
Αντρικές θεότητες έκαναν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους στο πλευρό
γυναικείων θεοτήτων, πολλές από τις οποίες ξέπεσαν κι έγιναν ηρωίδες,
όπως η Ωραία Ελένη της Ιλιάδας. Οι νέοι θεοί ήταν ουράνιες υπάρξεις,
επιβλητικοί και αυστηροί, σε αντίθεση με τις θεές που ήταν συνδεδεμένες
με τη γη. Ωστόσο οι θηλυκές παγανιστικές θεότητες επιβίωσαν για πολλούς
αιώνες κυρίως στα βουνά, μακριά από τις κατοικημένες περιοχές.
Χίλια πρόσωπα
Για την επικράτηση του χριστιανισμού στην Ευρώπη οι Πατέρες της
Εκκλησίας έπρεπε να προβούν σε ορισμένες υποχωρήσεις. Τα ιερά όπου
λατρεύονταν οι θηλυκές παγανιστικές θεότητες μετατράπηκαν σε ναούς
αφιερωμένους στην Παναγία. Οι αρχαίοι μύθοι που σχετίζονταν με το θηλυκό
θρησκευτικό στοιχείο υιοθέτησαν τη μορφή Της, η οποία σε ορισμένα μέρη
είναι πιο δημοφιλής κι από εκείνη του Χριστού.
Έτσι η Παναγία έγινε προστάτιδα των γυναικών, των παιδιών και του
τοκετού. Οι γυναίκες, για να έχουν εύκολο τοκετό, κρατούν ένα
φυτό-φυλαχτό: της Παναγίας το χορτάρι, όπως η θεά Άρτεμις Παιδοτρόφος
και Λοχεία, που λατρευόταν και ως θεραπεύτρια. Η μορφή της έχει κι άλλες
ομοιότητες μ' εκείνη της Παναγίας. Παρότι είναι ευρύτερα γνωστή ως
Παρθένος, λατρευόταν και ως Μητέρα Φύση.
Η Παναγία θεωρείται ότι έχει εξαιρετική ομορφιά - "όμορφη σαν Παναγιά"
αναφέρει ο λαός. Ωραιότατη ήταν και η Αφροδίτη. Παράλληλα διαθέτει την
πνευματικότητα και τη φιλευσπλαχνία της Αθηνάς και γίνεται στρατηγός
όπως εκείνη ήταν θεά της νίκης.
Γυναικεία ιερότητα
Στις μονοθεϊστικές θρησκείες οι ιερείς ήταν πάντα άντρες. Δε συνέβαινε
όμως το ίδιο και με τις πολυθεϊστικές θρησκείες. Στην αρχαία Ελλάδα η
Διοτίμα, δασκάλα του Σωκράτη, ήταν ιέρεια και φιλόσοφος. Η Θεμιστόκλεια,
που ήταν Πυθία, δίδαξε τον Πυθαγόρα. Η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου
Αλεξάνδρου, κατείχε ιερατικό αξίωμα.
"Στο χριστιανισμό η χειροτονία των γυναικών συζητείται πλέον πιο
ανοιχτά" σημειώνει ο Γ. Πατρώνος. "Υπάρχουν κάποια παλαιοδιαθηκικά
κατάλοιπα 3.000 χρόνων. Ωστόσο η Παναγία καθιερώνει τη λειτουργία του
θηλυκού στοιχείου στο χριστιανισμό. Η γυναίκα δε στερείται ιεροσύνης. Η
μορφή της Παναγίας βοηθά τους πιστούς πρώτα και κύρια εξισώνοντας τα δύο
φύλα. Η Εκκλησία θεωρεί την Παναγία ως Κυρία. Ακόμα και στο Άγιο Όρος,
Κυρία είναι η γυναίκα-Παναγία".
Για να μάθετε πιο πολλά:
Μαρίγια Τζίμπουτας,
Η Επιστροφή της Μεγάλης Θεάς,
εκδόσεις Αρχέτυπο.
-- Η Έβελυν (Jokes-Robot(@)ceid.upatras.gr) γράφει : 1. «Μη πάσι πίστευε» («Μη πιστεύεις τους πάντες») 2. «Ειρήνην αγάπα» («Αγάπα την ειρήνη»), 3. «Χαλεπόν εαυτόν γνώναι» («Είναι δύσκολο να γνωρίσεις τον εαυτό σου») και 4. «Ουδέν τον Θάνατον διαφέρειν του Ζειν» («Σε τίποτα δεν διαφέρει ο θάνατος από την ζωή») Θαλής ο Μιλήσιος ________________________________________________________________________ Joke of the Day ... Ελληνική Λίστα Ανεκδότων https://anekdota.duckdns.org ___ Η JotD βγαίνει σε Ελληνικά και Greeklish ___ ________________________________________________________________________
- Επόμενο μήνυμα: leda: "Αυτίκια για πάντα, ή . . ."
- Προηγούμενο μήνυμα: Έβελυν: "Το χιούμορ προκαλεί ευφορία κατά τον ίδιο τρόπο με την κοκαΐνη"
- Μηνύματα ταξινομημένα ανά: [ ημερομηνία ] [ thread ] [ θέμα ] [ συγγραφέα ] [ Επισυναπτόμενο ]
- Mail ενέργειες: [ Απάντησε σε αυτό το μήνυμα ] [ Στείλε ενα καινούριο μήνυμα ]